Cấp dưới của Oanh là Phạm Tiến Bình - phó giám đốc; Đỗ Đức Thuần - kế toán trưởng (đều là bị can trong vụ án) đều chưa kinh qua công tác quản lý cũng như kế toán. Được sự “giúp đỡ” của hai nguyên thứ trưởng thường trực Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn là Nguyễn Quang Hà và Nguyễn Thiện Luân, Công ty Tiếp thị được bổ sung hàng loạt ngành nghề kinh doanh khác như xây dựng dân dụng, kinh doanh bất động sản, tổ chức vui chơi giải trí, đại lý tiêu thụ hàng hóa... Nhờ vậy, công ty này đơợc giao làm chủ đầu tư nhiều dự án lớn hàng chục tỷ đồng.

Từ khi thành lập công ty đến khi vụ án bị phát hiện vào tháng 6-2001, Công ty Tiếp thị chỉ lo thủ tục để thực hiện các dự án. Lã Thị Kim Oanh lấy danh nghĩa chủ đầu tư, triệt để tận dụng mối quan hệ để huy động vốn từ nhiều nguồn như ngân hàng, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng và cả các cá nhân để moi hàng trăm tỉ đồng rồi chi xài vô tội vạ...

Là giám đốc doanh nghiệp nhà nước nhưng Lã Thị Kim Oanh trực tiếp quản lý con dấu, két bạc, tự quyết định chi tiêu, không thông qua thủ quĩ cũng không qua sổ sách. Để vay được tiền, Lã Thị Kim Oanh hứa “khi được ngân sách nhà nước cấp sẽ trả nợ vay”.

Nhưng khi được cấp ngân sách thì bà giám đốc này lại cho chuyển vào tài khoản của Công ty Tiếp thị mà “quên” việc trả nợ. Trong hơn sáu năm làm giám đốc, Lã Thị Kim Oanh đã chiếm dụng hơn 72 tỉ đồng và 110.000 USD; đồng thời làm thiệt hại của Nhà nước trên 34,3 tỉ đồng và 3.000 USD.

Hành trình của tham nhũng dây

 Hành trình vay tiền

           Được sự “giúp đỡ” của hai thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn lúc đó là ông Nguyễn Quang Hà và Nguyễn Thiện Luân dự án xây dựng khu hội chợ triển lãm thương mại đầu tư nông nghiệp và phát triển nông thôn lọt vào tay chủ đầu tư là Công ty Tiếp thị. Lã Thị Kim Oanh vốn không biết chuyên môn về lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, nhưng vẫn được giao chức phó chủ nhiệm điều hành dự án. Mặc dù dự án đã được ngân sách cấp 76,2 tỉ và không thiếu vốn nhưng Oanh vẫn tìm mọi cách làm hồ sơ xin vay tiền của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội, Ngân hàng Đầu tư phát triển Hà Nội, Ngân hàng Công thương Ba Đình...

Tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội, Oanh được ngân hàng bảo lãnh cho vay 10 tỉ (đến nay còn nợ gần 8 tỉ). Ở Ngân hàng Công thương Ba Đình, Oanh vay 15 tỉ chuyển về cho Công ty Ligico 11 tỉ để trả nợ nhưng thực tế sau đó rút ra chi tiêu, còn 4 tỉ thanh toán trả Công ty Mico nhưng đồng thời lại dùng thủ đoạn sau một ngày rút 4 tỉ đồng ngân sách cấp cho dự án để bỏ túi riêng, không trả cho ngân hàng như đã cam kết.

- Điều tra vụ án đã cho thấy hành vi sai phạm của một số cán bộ thuộc ngân hàng, Sở Địa chính - nhà đất, UBND thành phố Hà Nội, Cục Đầu tư phát triển Hà Nội, Tổng Cty Xây dựng và phát triển nông thôn, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Còn tại Ngân hàng Đầu tư phát triển Hà Nội, Oanh lập hai công văn xin vay vốn “thanh toán cho các đơn vị thi công”, có xác nhận của các thứ trưởng Hà và Luân để được vay 17 tỉ. Tuy nhiên, Oanh chỉ trả cho đơn vị thi công 7,5 tỉ và cùng lúc đút túi 7,2 tỉ từ ngân sách.

          Tương tự, dự án cải tạo khách sạn 120 Quán Thánh (để làm văn phòng đại diện) được phê duyệt tổng mức đầu tư 34 tỉ, Lã Thị Kim Oanh lập hai công văn, một vay 14,7 tỉ và một vay 25 tỉ từ nguồn vốn tín dụng ưu đãi. Thế nhưng, khi đã có tiền Oanh không dùng vào việc thanh toán mua khách sạn mà chi cho “một số việc khác” không có chứng từ chứng minh. Dự án Khu công nghiệp Kim Hoa (Vĩnh Phúc), Oanh vay của ngân hàng 11,6 tỉ đồng để rồi bỏ túi hơn 2,3 tỉ mà thị cho rằng “không biết đi đâu” (!?).
           Không chỉ vay vốn ngân hàng rồi “xù” nợ, với hàng loạt dự án xây nhà mà Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn ưu đãi giao cho Công ty Tiếp thị làm chủ đầu tư, Oanh đã huy động vốn góp của hàng trăm cá nhân (là cán bộ công nhân viên trong và ngoài ngành có nhu cầu mua nhà ở), nhưng nhà chưa thấy mà tiền thì biến mất.
           Dự án xây nhà để bán tại 161 Sơn Tây (Hà Nội), Oanh thu tiền bán căn hộ (thông qua Công ty Kinh doanh xây dựng nhà Hà Nội) 10,6 tỉ đồng nhưng không nhập quĩ. Oanh còn vay của Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải VN 8,2 tỉ để đầu tư vào dự án. Thực tế Oanh chỉ chi phân nửa số tiền trên cho dự án, còn phân nửa bỏ túi riêng.
          Với dự án xây dựng nhà tại Dịch Vọng (từ năm 1994 -2001), Lã Thị Kim Oanh đã huy động vốn của 43 cá nhân và một đơn vị với tổng số tiền 6,3 tỉ và 78.000 USD. Đã vậy Lã Thị Kim Oanh còn mang bốn chiếc ôtô của công ty đem thế chấp để vay 7.400 USD và 60 triệu đồng nhưng không đem tiền về nộp công ty. Cuối cùng, công ty mất số tiền trên, còn ôtô vẫn nằm trong tài sản thế chấp.
          Cơ quan điều tra nhận định: “Công ty Tiếp thị không có nhu cầu huy động vốn vì vốn ngân sách nhà nước luôn cấp đầy đủ và kịp thời theo tiến độ dự án. Nhưng Lã Thị Kim Oanh vẫn làm các văn bản đề nghị Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn xác nhận để đi vay các ngân hàng. Việc vay vốn không rõ mục đích sử dụng, không phải để kinh doanh kinh doanh...”.

          Biếu xén ào ạt!

Lã Thị Kim Oanh khai: trong quá trình giao dịch với Ngân hàng Hàng hải, Oanh đã chi tiền biếu các cán bộ ngân hàng suốt trong bốn năm từ 1997 - 2000. Tiền biếu đưa vào các dịp lễ tết hoặc khi cán bộ ngân hàng xuống Công ty Tiếp thị kiểm tra việc sử dụng vốn. Việc chi tiền biếu do Oanh trực tiếp đưa, để trong phong bì dán kín, mỗi lần biếu 5 triệu đồng/người.
         Tổng số tiền biếu khoảng 300 triệu đồng cho Trần Hữu Bách - nguyên giám đốc ngân hàng; Nguyễn Văn Du - phó giám đốc; Nguyễn Bằng Việt - cán bộ tín dụng; Đinh Văn Sáu - nguyên trưởng phòng tín dụng. Đó là chưa kể trong khi làm thủ tục nhận tiền vay Lã Thị Kim Oanh còn chi tiền biếu cho cán bộ kế toán và thủ quĩ của ngân hàng.

Trong quá trình thực hiện dự án khu sinh hoạt văn hóa và vui chơi giải trí Đống Đa, Hà Nội, giám đốc Oanh vay 7,1 tỉ nhưng đã chi “tào lao” hết 3,4 tỉ. Trong đó có chi đóng góp cho phường và Công an quận Đống Đa mua ôtô hơn 441 triệu đồng; chi cho ông Nguyễn Minh Đăng (nguyên chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc) đi “tham quan và kêu gọi đầu tư” tại Nhật Bản hơn 10.000 USD.
          Lã Thị Kim Oanh còn chi tiền biếu tổng cộng 10 tỉ đồng cho các cá nhân có thẩm quyền ký duyệt các dự án, từ xã phường đến quận huyện, các ban, ngành, sở của thành phố Hà Nội và tỉnh Vĩnh Phúc, Văn phòng Chính phủ; các ngân hàng liên quan đến việc vay vốn và tiền ngân sách; các bộ có liên quan đến việc thẩm định dự án (mỗi gói quà trị giá từ 500.000 đồng đến 10 triệu đồng trong các dịp lễ 1-5, 2-9 và tết dương lịch, tết âm lịch). Các khoản chi tiếp khách thì vô kể, mỗi lần chi từ 2-10 triệu đồng. “Khoản chi này khoảng 6-7 tỉ đồng”. Ngoài ra, chi phí cho họp báo, cuộc họp, hội thảo, hội nghị cũng lên đến vài tỉ đồng.

         Nguyên vụ trưởng, thứ trưởng đã giúp Lã Thị Kim Oanh như thế nào?

         Từ việc ký các quyết định bổ nhiệm ban giám đốc Công ty Tiếp thị đến việc ký quyết định bổ sung ngành nghề kinh doanh cho công ty - bất chấp năng lực, trình độ nghiệp vụ chuyên môn không đáp ứng yêu cầu - nguyên thứ trưởng Nguyễn Quang Hà và Nguyễn Thiện Luân đã tạo điều kiện cho Lã Thị Kim Oanh và các đồng phạm tác oai tác quái trong một thời gian dài.

Năm 1997, Hà đã cho Công ty Tiếp thị được vay của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội 10 tỉ đồng. Tiếp đó, không cần kiểm tra nhu cầu thực tế sử dụng vốn của công ty; không cần biết công ty đã trả nợ các khoản vay chưa, Hà đã ký xác nhận và đề nghị Ngân hàng Đầu tư phát triển Hà Nội cho Công ty Tiếp thị vay 7,5 tỉ đồng vốn tín dụng ưu đãi; đề nghị Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải cho vay 24,2 tỉ đồng (và nhiều dự án khác)...

Nghiêm trọng hơn, Nguyễn Quang Hà ký xác nhận nhu cầu, đề nghị ngân hàng cho Công ty Tiếp thị vay tiền và cam kết trả nợ, nhưng khi có tiền ngân sách cấp lại chính Hà ký vào đơn yêu cầu chuyển về tài khoản của công ty mà không trả nợ cho ngân hàng!

Ngày 28-11-1998, Công ty Tiếp thị có công văn gửi Ngân hàng Đầu tư và phát triển Hà Nội xin vay 11 tỉ để “thanh toán khối lượng xây dựng công trình triển lãm cho Tổng công ty xây dựng và phát triển hạ tầng Licogi”. Nguyễn Thiện Luân đặt bút ký với nội dung: “Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn xác nhận yêu cầu trên của Công ty Tiếp thị là đúng sự thật. Đề nghị Ngân hàng Đầu tư và phát triển giúp đỡ”.

          Thực tế, giám đốc Oanh vay tiền tỉ từ ngân hàng này để chi tiêu. Cũng chính Nguyễn Thiện Luân đã phê duyệt hợp đồng chuyển nhượng khách sạn 120 Quán Thánh mà không thông qua hội đồng thẩm định giá. Bị can Luân biết việc phê duyệt hợp đồng này là trái qui định nhưng vẫn ký công văn đề nghị Cục Đầu tư chuyển toàn bộ 34 tỉ đồng tiền vay ưu đãi để thanh toán việc mua bán khách sạn này.

          Nguyễn Thiện Luân thừa nhận giá của khách sạn này lúc đó chỉ khoảng 23 tỉ đồng. Phan Văn Quán (nguyên vụ trưởng Vụ Tài chính kế toán) và Huỳnh Văn Hoàng đã “tham mưu” cho lãnh đạo ký phê duyệt dự án nói trên. Giám đốc Oanh được sự “giúp đỡ” tận tụy của các vị này đã huy động được hơn 17 tỉ đồng sử dụng cho mục đích... cá nhân.

         Tương tự, Nguyễn Thiện Luân cũng đã ký xác nhận nhu cầu vốn cho Công ty Tiếp thị đi vay 12,6 tỉ để triển khai dự án Khu công nghiệp Kim Hoa (Vĩnh Phúc). Điều đáng nói là cả hai dự án công trình triển lãm và Khu công nghiệp Kim Hoa đều được ông Nguyễn Thiện Luân ký xác nhận nhu cầu vay vốn trong khi ngân sách nhà nước đã cấp đầy đủ cho hai dự án này.

Hành trình tẩu tán tiền

Công ty Tiếp thị do Lã Thị Kim Oanh làm giám đốc được phép kinh doanh nhiều ngành nghề, nhưng thực tế từ ngày thành lập (tháng 4-1995) đến khi vụ án được phát hiện (tháng 6-2001), công ty thu được từ kinh doanh thương mại có 710 triệu đồng, còn lại chỉ thực hiện các dự án.

Dự án Nghĩa Đô (khu A-B), Chính phủ cấp hơn 74,9 tỉ; Oanh vay thêm ngân hàng 42 tỉ, tổng cộng hơn 117 tỉ. Nhưng khối lượng thực phải thanh toán cho các đơn vị thi công chỉ hơn 78,1 tỉ, làm thiệt hại trên 38,8 tỉ.

Riêng hạng mục khu vui chơi giải trí Đống Đa, Lã Thị Kim Oanh huy động hơn 7,1 tỉ đồng để đầu tư (gồm ngân sách nhà nước, vay ngân hàng, vốn của công ty kinh doanh xây dựng nhà) nhưng chỉ chi cho dự án này hơn 3,4 tỉ, trong đó có khoản chi gần 241,5 triệu đồng... ủng hộ Công an quận Đống Đa mua ôtô.

Dự án Khu công nghiệp Kim Hoa (Vĩnh Phúc), Lã Thị Kim Oanh huy động từ nhiều "nguồn" được xấp xỉ 11,7 tỉ đồng, nhưng rốt cuộc chi cho dự án trên 9,3 tỉ, còn gần 2,4 tỉ đồng lần lượt "bốc hơi" theo thói vung tiền của bà giám đốc này. Đối với bảy dự án thuộc nhóm C, mới chỉ có bốn dự án hoàn tất thủ tục, được UBND Hà Nội cấp phép xây dựng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng trước đó Oanh đã thu tiền bán đất, vay tiền ngân hàng rồi chi xài "không có căn cứ để chấp nhận".

Với chín dự án nói trên (hai dự án nhóm A do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và bảy dự án nhóm C do bộ trưởng Bộ NN-PTNT phê duyệt), Công ty Tiếp thị đã huy động được khoảng 229,8 tỉ đồng từ nhiều nguồn. Thế nhưng chỉ có 146,6 tỉ đồng được thực chi, khoảng 10,5 tỉ khác được trả nợ ngân hàng, 72,6 tỉ còn lại đã biến mất không tung tích...Nếu không có sự “giúp đỡ” của các nguyên vụ trưởng, thứ trưởng này thì một ban giám đốc thiếu chuyên môn, kém năng lực của Công ty Tiếp thị có thể làm được những chuyện “động trời” như vậy?

Ai đã “giúp” Lã Thị Kim Oanh “chạy”?

 Do đâu mà Lã Thị Kim Oanh có thể tự tung tự tác moi tiền tỉ của nhà nước trong suốt một thời gian dài như vậy? Bốn bị cáo từ vụ trưởng đến thứ trưởng Bộ NN-PTNT ra trước vành móng ngựa lần này đã “giúp” giám đốc Oanh gần như tuyệt đối.

 Chính các bị cáo này đã mở đường cho Công ty Tiếp thị lao vào cơn lốc địa ốc bằng việc cho phép thêm nhiều chức năng kinh doanh - mặc dù thực lực công ty không hề có. Hơn thế, các bị cáo đã ký bảo lãnh, xác nhận và đề nghị ngân hàng cho Công ty Tiếp thị vay tiền để rồi xù nợ.

   Bị cáo Nguyễn Quang Hà đã ký cho Công ty Tiếp thị vay 10 tỉ đồng tại Ngân hàng TMCP Quân đội, sau đó vốn nhà nước đã cấp nhưng công ty không trả hết nợ. Tương tự, ông Nguyễn Quang Hà còn hạ bút vào hai công văn của Công ty Tiếp thị vay Ngân hàng TMCP Hàng hải VN 16 tỉ; ký xác nhận vay Ngân hàng công thương Ba Đình vay 25 tỉ... Tổng cộng, ông Hà đã ký xác nhận, bảo lãnh vay trên bảy công văn của Công ty Tiếp thị, “giúp” cho công ty này đến nay vẫn còn nợ cả gốc lẫn lãi 54,7 tỉ đồng.