Đảng Cộng sản Trung Quốc đã ban hành một bộ luật nhằm hạn chế nạn tham nhũng - vấn đề mà lãnh đạo nước này coi là một trong những đe dọa lớn nhất với sự sống còn của đất nước.

          "Bộ luật có ý nghĩa quan trọng để đảm bảo quản lý minh bạch, thúc đẩy cuộc chiến chống tham nhũng và xây dựng một chính phủ trong sạch", Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc tuyên bố. Bộ luật đưa ra 52 hành động mà các quan chức không được phép làm, như: nhận tiền mặt hoặc các khoản thưởng, quà cáp, sử dụng ảnh hưởng của mình để làm lợi cho người thân, bạn bè hay đối tác. Các đảng viên cũng bị cấm dính líu đến các hoạt động tạo ra lợi nhuận và sử dụng công quỹ cho lợi ích cá nhân.

           Theo bộ luật mới, các quan chức bị cấm sử dụng một số tiền lớn, không hợp lý của ngân sách chính phủ vào xe cộ, tiếp đón, xây trụ sở mới, tiến hành các hoạt động tốn kém và du lịch nước ngoài. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã có chỉ thị về việc tăng cường giám sát ở các cấp và hướng dẫn bài trừ tham nhũng, duy trì liêm chính trong các chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo các cấp. Đảng cầm quyền Trung Quốc cũng cảnh báo các quan chức rằng, nếu vi phạm các quy định, họ sẽ bị phạt nặng hoặc đối mặt với truy tố hình sự.

            Ủy ban Kiểm tra và Kỷ luật Trung ương Trung Quốc cũng mở một  trang web đặc biệt để quần chúng phát hiện tham nhũng trong các cơ quan Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Thông qua trang web 12388.gov.cn, người dân có quyền báo cáo mọi trường hợp vi phạm để Ủy ban Kiểm tra và Kỷ luật trung ương xử lý. Ngoài việc mở trang web, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao, Ban Tổ chức Trung ương, Ủy ban Kiểm tra và Kỷ luật Trung ương và Bộ Giám sát còn lập đường dây điện thoại nóng đặc biệt để quần chúng trong cả nước tố cáo tham nhũng.

            Trong vài năm qua, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã coi đấu tranh chống tham nhũng là ưu tiên hàng đầu. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tìm nhiều cách xử lý tình trạng tham nhũng nội bộ trong bối cảnh công chúng bất bình với hàng loạt bài báo về việc không ít quan chức cấp cao nhận hối lộ và lạm dụng công quỹ.

            Ngay từ năm 2008, Trung Quốc đã đề ra chiến lược phòng chống tham nhũng mới với "Kế hoạch chống tham nhũng giai đoạn 2008-2012". Được biết, chiến dịch chống tham nhũng này tập trung chủ yếu vào các ban ngành trực thuộc trung ương quản lý. Tuy nhiên tham nhũng vẫn tồn tại ở mọi cấp trong chính quyền. Tham nhũng và lạm quyền đã và đang phát triển mạnh trong đội ngũ cán bộ thôn, xã và điều này đang trở thành vấn nạn nhức nhối trong xã hội. 

           Hiện Trung Quốc có khoảng 5 triệu cán bộ cấp thôn, xã. Theo thống kê, trung bình mỗi năm "Văn hóa cạn ly" của Trung Quốc đã ngốn khoảng 200 tỉ NDT, lớn hơn ngân sách dành cho dự án đập Tam Hiệp, công trình thủy điện lớn nhất thế giới. Giới chuyên môn cho rằng, trong quá trình chuyển đổi mô hình kinh tế ở Trung Quốc, tham nhũng đầu tư công đã trở thành một loại hình phạm tội khá phổ biến bởi thắng thầu ở các dự án đầu tư công thường mang lại lợi nhuận lớn. Theo Tân Hoa xã, trong năm 2010, tổng cộng có 146.517 quan chức Trung Quốc bị phát hiện vi phạm kỷ luật, trong số này có 5.098 người là quan chức cấp huyện trở lên, và 804 người bị truy tố.

           Ngày 28/2/2010, Quốc hội Trung Quốc đã sửa đổi luật hình sự, theo đó thắt chặt các quy định về chống tham nhũng. Theo luật hình sự sửa đổi, quan chức không được phép thiên vị đối với người thân và bạn bè. Luật sửa đổi cũng tăng hình phạt đối với các hành động chiếm hữu tài sản không kê khai; tăng gấp đôi khung hình phạt tù (tới 10 năm) đối với các quan chức bị phát hiện sở hữu một nguồn thu nhập hay tài sản lớn mà họ không thể giải trình được nguồn gốc.

           Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc đã ban hành thông tư liên tịch về các tiêu chuẩn mới nhằm siết chặt việc giảm án đối với quan tham. Bộ Tài chính đã tái khởi động chiến dịch loại bỏ quỹ đen trong các cơ quan Đảng và chính quyền. Bộ Tài chính còn treo thưởng 15.000 USD cho người cung cấp thông tin có giá trị về quỹ đen. Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao thông báo, người tố cáo sẽ được thưởng 10% giá trị tài sản của vụ án tham nhũng. Số tiền thưởng tăng từ dưới 100.000 NDT (14.500 USD) lên 200.000 NDT (29.000 USD) và cao hơn nữa.

           Trung Quốc cũng tiến hành xem xét cả đơn thư tố cáo nặc danh để phát hiện tham nhũng. Trung Quốc cho rằng, hiện nay pháp luật Trung Quốc chưa hoàn thiện, người tố cáo còn bị đe dọa, do đó họ cho phép người tố cáo được giấu tên và chấp nhận thư nặc danh. Trong thực tế, Trung Quốc có khoảng 60% đơn thư tố cáo là thư nặc danh và trong số đó có rất nhiều thông tin chính xác về tham nhũng. Theo một tài liệu của Uỷ ban Kiểm tra Kỷ luật Trung Quốc thì những năm gần đây, 80% các vụ án lớn ở nước này được xử lý là do nhân dân tố cáo.

           Tại Trung Quốc, mỗi năm 2 lần công chức phải kê khai tài sản. Cán bộ lãnh đạo phải kê khai rõ các khoản như: tiền tiết kiệm, cổ phiếu, trái phiếu, đồ dùng có giá trị trên 10.000 NDT (ví dụ như đồng hồ Rolex giá hơn 10.000 NDT, ô tô, nhà riêng, đất đai, tranh cổ quý hiếm...). Uỷ ban Kiểm tra Kỷ luật của Đảng và Bộ Giám sát hành chính của Chính phủ Trung Quốc theo dõi, giám sát việc kê khai và xem xét, xử lý những trường hợp có tài sản bất minh. Công chức không giải thích được nguồn gốc tài sản của mình thì bị coi là tham ô. Điều 395 Bộ Luật hình sự Trung Quốc quy định: "Bất cứ công chức nào có tài sản vượt quá mức thu nhập và số lương chênh lệch quá lớn thì bắt buộc phải giải trình nguồn gốc của tài sản. Nếu công chức đó không chứng minh được tài sản đó là hợp pháp thì sẽ bị kết án 5 năm tù giam và phần tài sản vượt quá mức thu nhập sẽ bị tịch thu".

           Trung Quốc có Luật giám sát hành chính để giám sát công chức và đề ra "90 điều cấm" đối với cán bộ, đảng viên. Ngay từ 2003 Đảng Cộng sản Trung Quốc ban hành Điều lệ Giám sát nội bộ và Điều lệ Xử lý kỷ luật của Đảng, trong đó xác định đối tượng giám sát trọng điểm là cơ quan lãnh đạo và cán bộ lãnh đạo các cấp, đặc biệt là người phụ trách của ban lãnh đạo. Từ năm 1997, Trung Quốc đã giải tán các cơ sở kinh doanh trong công an, quân đội, hải quan và cơ quan chính pháp, nhằm tránh việc lợi dụng quyền lực để tham nhũng.

           Trung Quốc còn có quy định cán bộ khi rời chức vụ lãnh đạo hoặc nghỉ hưu, thì trong vòng 3 năm sau đó, không được kinh doanh trong những lĩnh vực có liên quan đến công việc trước đây mình phụ trách; vợ (hoặc chồng), con cán bộ lãnh đạo không được kinh doanh ở các lĩnh vực do chồng (hoặc vợ), cha mẹ mình quản lý để tránh lợi dụng ảnh hưởng của công việc nhằm thu lợi cho bản thân, gây thiệt hại cho lợi ích chung v.v…

           Đảng Cộng sản và Nhà nước Trung Quốc đã ban hành các văn bản quy định về giáo dục đạo đức và xây dựng tác phong liêm chính trong Đảng và Nhà nước, coi đây là biện pháp quan trọng để xây dựng đội ngũ công chức liêm khiết. Việc Trung Quốc đã từng triệu tập hơn 2.000 bí thư Ủy ban kiểm tra và kỷ luật địa phương tới Bắc Kinh tham dự khóa đào tạo kỹ năng chống tham nhũng là minh chứng cho quyết tâm của chính phủ bởi đây là khóa học đầu tiên trong lịch sử của ngành này./.