Sau 5 năm thực hiện Luật PCTN, cả nước có 678 người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng, trong đó xử lý hình sự 101 trường hợp, xử lý kỷ luật 577 trường hợp. Một số tỉnh, thành phố xử lý nhiều người đứng đầu là Quảng Nam; Bình Thuận; Bắc Giang; Đắk Lắk; Cao Bằng. Tình trạng vi phạm về chế độ, định mức, tiêu chuẩn vẫn còn xảy ra ở nhiều nơi. Qua tiến hành 35.753 cuộc kiểm tra việc thực hiện các quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn đã phát hiện 897 vụ vi phạm, đã xử lý kỷ luật 1.015 cán bộ, công chức, viên chức, xử lý hình sự 64 cán bộ công chức, viên chức.
Theo Thanh tra Chính phủ, sau 5 năm triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp về Phòng chống tham nhũng (PCTN) đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức về tác hại của tệ nạn tham nhũng; công tác PCTN đã thu được những kết quả quan trọng, có những chuyển biến đáng ghi nhận trên các phương diện xây dựng thể chế, công khai minh bạch trong hoạt động của các cơ quan tổ chức, đơn vị, xây dựng thực hiện tiêu chuẩn, chế độ, định mức; kiểm soát hiệu quả hơn việc sử dụng tài sản công, cải cách thủ tục hành chính có nhiều tiến bộ.
Trong 5 năm, toàn ngành thanh tra và các cấp, các ngành đã triển khai 62.994 cuộc thanh tra, kiểm tra, đã kết thúc 52.671 cuộc. Qua thanh tra đã phát hiện nhiều tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm trên tất cả các lĩnh vực; kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính đối với 1.619 tập thể, 11.973 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý 464 vụ việc; phát hiện nhiều thiếu sót, sai phạm, kiến nghị thu hồi ngân sách nhà nước 20.783,8 tỷ đồng, 3.793.978 USD. Theo Thanh tra Chính phủ, các dạng vi phạm về tài chính chủ yếu như: nợ thuế doanh nghiệp, nợ tiền sử dụng đất, tiền cổ phần hóa doanh nghiệp chậm nộp, chiếm dụng vốn, thu chi sai quy định, hay việc nghiệm thu không đúng khối lượng trong xây dựng.
Cũng theo Thanh tra Chính phủ, qua giải quyết 4.572 vụ tố cáo về tham nhũng trong tổng số 5.180 vụ việc tố cáo tham nhũng thuộc thẩm quyền, đã phát hiện 466 vụ việc với 727 người có hành vi tham nhũng. Kiểm toán nhà nước cũng đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính hơn 101.727 tỷ đồng. Trong công tác điều tra, truy tố, xét xử, của các cơ quan tiến hành tố tụng, các vụ án tham nhũng được phát hiện, xử lý với số lượng lớn. Cụ thể, đã khởi tố 1.458 vụ án tham nhũng với 3.151 bị can; truy tố 1.603 vụ, 3.889 bị can; xét xử 1.458 vụ, 3.387 bị cáo. Qua điều tra, truy tố, xét xử tội phạm tham nhũng đã thu hồi về ngân sách nhà nước 1.061,6 tỷ đồng, 218,8 ha đất.
Kê khai tài sản, thu nhập còn hình thức
Ông Ngô Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ cho rằng, tham nhũng chưa được ngăn chặn và đẩy lùi là do một số cơ quan, đơn vị và người đứng đầu chưa quyết liệt trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác PCTN. Nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi bị buông lỏng. Đặc biệt là một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức trong đó có những người giữ vị trí lãnh đạo, quản lý đã thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, quên đi trách nhiệm. Theo ông Hùng, việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước ở một số nơi chưa tốt, kỷ cương kỷ luật không nghiêm, và còn có biểu hiện nói không đi đôi với làm, hoặc làm chiếu lệ; thể chế, chính sách về quản lý kinh tế xã hội trên nhiều lĩnh vực vẫn còn sơ hở, bất cập, chưa minh bạch, chưa xóa bỏ được cơ chế xin-cho và "đây là điều kiện dung dưỡng làm nảy sinh tham nhũng, nhất là trên lĩnh vực quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư xây dựng, quản lý vốn, tài sản nhà nước, tổ chức cán bộ, tín dụng, ngân hàng”. Thời gian qua, hiệu quả phát hiện tham nhũng qua thanh tra, kiểm tra, kiểm toán còn chưa cao, việc xử lý các vụ án tham nhũng thường bị kéo dài, tội phạm tham nhũng được cho hưởng án treo còn chiếm tỷ lệ cao, tài sản bị tham nhũng, gây thiệt hại do tham nhũng được thu hồi và bồi thường còn rất hạn chế. Nhiều quy định của Luật PCTN và các văn bản dưới luật khi triển khai thực hiện đã bộc lộ hạn chế như: việc kê khai tài sản, thu nhập còn hình thức; xử lý trách nhiệm người đứng đầu còn vướng mắc, chưa nghiêm; chuyển đổi vị trí công tác thiếu tính khả thi; trách nhiệm giải trình của người có chức vụ, quyền hạn chưa rõ ràng; công khai minh bạch còn hình thức, đối phó.
Tăng cường hoạt động giám sát
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Sản nhận định, sau 5 năm thực hiện Luật PCTN, với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, công tác PCTN đã có những chuyển biến tích cực cả về nhận thức và hành động. Trên một số lĩnh vực, tham nhũng đã từng bước được kiềm chế. "Tuy nhiên, ở một số địa phương, tham nhũng vẫn còn xảy ra nghiêm trọng, với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, gây bức xúc bất bình trong xã hội, là thách thức lớn đối với công tác quản lý nhà nước”.
Theo ông Sản, để thực sự ngăn chặn, đẩy lùi được tệ nạn này, các cơ quan tư pháp, cơ quan điều tra cần khẩn trương điều tra, khám phá, đưa ra truy tố, xét xử nghiêm những vụ án tham nhũng, những vụ án nghiêm trọng, phức tạp được nhân dân quan tâm. Bên cạnh đó, Quốc hội, các cơ quan thuộc Quốc hội quan tâm tập trung cho việc sửa đổi, bổ sung Luật PCTN và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, tăng cường hoạt động giám sát; UBTƯMTTQ Việt Nam phối hợp cùng với các cơ quan chức năng tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về PCTN.
theoH.Vũ