Nhận định này được ông Jairo đưa ra trong một cuộc hội thảo của Thanh tra Chính phủ tổ chức tại Hà Nội nhằm sơ kết về việc triển khai UNCAC tại Việt Nam hồi trung tuần tháng 9 vừa qua. Cũng trong nhận định này, ông Jairo cho rằng, Việt Nam là một thành viên tích cực của Công ước.
UNCAC được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua ngày 07/10/2003 là khuôn khổ pháp lý về phòng, chống tham nhũngtoàn cầu. Việt Nam đã tham gia Công ước kể từ ngày 18/9/2009 và tích cực thực thi có hiệu quả các điều khoản của Công ước.
Phân tích về sự cần thiết của UNCAC, ông Jairo Acuna-Alfaro cho rằng, điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó bao gồm: Các cơ chế giám sát và báo cáo có hệ thống về cải cách thể chế, tổ chức và pháp luật; bổ sung vào khung pháp lý hiện tại của quốc gia và cung cấp các phương thức chống tham nhũng trong khu vực tư; hỗ trợ hợp tác quốc tế (đặc biệt là trong lĩnh vực thu hồi tài sản và các vấn đề tội phạm xuyên biên giới); các tiêu chuẩn quốc tế nâng cao việc giám sát và đánh giá tiến độ dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế; khuôn khổ hoạt động cho các chương trình, dự án có thể được hỗ trợ bởi cộng đồng quốc tế. Nói một cách khái quát, UNCAC là một “công cụ”, không phải là một “điểm kết thúc” và đòi hỏi ý chí chính trị của các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia. UNCAC hỗ trợ các nỗ lực của Chính phủ trong việc lấp các lỗ hổng về pháp luật.
Ông Jairo cũng cho rằng, tham nhũng ở Việt Nam được hiểu và thực hiện các quy định vẫn còn khác nhau giữa các địa phương, do đó, công tác đấu tranh PCTN còn nhiều thách thức. Trong khi đó, UNCAC hướng dẫn cách thức thực hiện các quy định nhưng không bắt buộc thực hiện hoặc thực hiện các cơ chế “không chính thức” trên cơ sở các tiêu chuẩn về tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tham nhũng.
Quá trình tự đánh giá thực thi UNCAC tại Việt Nam do Thanh tra Chính phủ chủ trì với tư cách là cơ quan đầu mối với các tổ công tác liên ngành gồm các Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan khác cộng với quá trình tham vấn chính phủ, công khai cho các đối tác ngoài nhà nước và các đối tác phát triển quốc tế trong một số giai đoạn. Do vậy, để có thể phát huy hơn nữa hiệu quả của việc thực thi UNCAC, ông Jairo đưa ra khuyến nghị, trong thời gian tới, Việt Nam cần chú ý một số nội dung cụ thể. Đáng chú ý là về lập pháp, phân định rõ các văn bản pháp luật và khía cạnh thực thi, hạn chế tối đa các lĩnh vực nhạy cảm và các cách hiểu khác nhau. Ông Jairo khẳng định: chúng ta đều biết rằng, mục đích của pháp luật là trừng phạt các hành vi tham nhũng. Tuy nhiên, pháp luật ở Việt Nam hiện nay còn thiếu một số quy định chi tiết, chẳng hạn: Luật Hình sự chưa có quy định về xung đột lợi ích, tài sản không rõ nguồn gốc. Ngoài ra, các cơ quan thực thi UNCAC tại Việt Nam cũng cần cung cấp một số cơ sở pháp lý cho việc phát hiện tham nhũng, chẳng hạn: Kê khai tài sản, tiếp cận thông tin, bảo vệ người tố cáo...
Ông Jairo cũng lưu ý, trong bối cảnh hiện nay, cần thiết phải xếp tham nhũng, hối lộ vào các tội phạm nghiêm trọng và càng cần thiết phải sửa đổi Bộ Luật hình sự với việc mở rộng trong xây dựng các điều luật về tham nhũng và hối lộ còn đang bị giới hạn như hiện nay, cũng như tăng cường và kiên quyết hơn trong việc thực thi các biện pháp xử lý hành chính...
(Theo HA.NV,báo điện tử ĐCSVN)