Chính người bệnh chứ không ai khác – phải gánh lấy hậu quả trực tiếp từ giá thuốc. Ảnh minh hoạ. Ảnh: Thanh Hảo

         Thật hay… mơ? Cách đây một năm rưỡi – tại một cuộc đối thoại về phòng chống tham nhũng ngày 26.11.2009, ngành y tế bị nhận xét là “có tham nhũng nghiêm trọng”. Tại cuộc đối thoại này, các sai phạm được chỉ rõ là nguyên nhân tham nhũng trong ngành y tế Việt Nam gồm: sai phạm về dược (chưa thực hiện việc niêm yết giá nghiêm túc, cơ sở kinh doanh nâng giá cao hơn nhiều lần so với đăng ký lưu hành, thậm chí cao gấp 300%...), về khám chữa bệnh (do bệnh viện quá tải nên cán bộ y tế có biểu hiện vòi vĩnh bệnh nhân để nhận phong bì), và sai phạm trong thực hiện chấp hành pháp luật, chính sách, nhiệm vụ được giao…

          Trả ơn hay tham nhũng?

          Chính người bệnh chứ không ai khác – phải gánh lấy hậu quả trực tiếp từ giá thuốc sau khi đã cộng đủ thứ loại phí: huê hồng cho bác sĩ, cho nhà thuốc bán được doanh số cao, cho đến các chuyến hội họp, tham quan du lịch của các quan chức, lãnh đạo các bệnh viện, bác sĩ… Khi dự thảo về đấu thầu thuốc bệnh viện đề xuất sẽ có đại diện bảo hiểm xã hội (BHXH) tham gia vào hội đồng đấu thầu thuốc, thì ngay lập tức một số công ty dược đã “đón gió”. Mới đây, một cán bộ lãnh đạo BHXH tâm sự rằng ông phải từ chối lời mời của nhiều công ty, họ không chỉ bao trọn gói chuyến du lịch cả tuần ở một số nước châu Á, kể cả đi Thuỵ Sĩ… mà còn tặng 500 USD để đi mua sắm. Ông đề cử nhân viên khác đi thay thì công ty dược không chịu và huỷ luôn!

           Vấn nạn thứ hai là phong bì, quà cáp – có người gọi đó là hành vi tham nhũng, có người cho rằng bệnh nhân tự nguyện. Ranh giới giữa cái gọi là “tham nhũng” hoặc “tự nguyện” rất mong manh, và tuỳ quan niệm của mỗi người. Giám đốc một bệnh viện đã tuyên bố tại hội nghị rằng: “Tôi không khẳng định 100% là không có tiêu cực nhưng, chắc chắn không có chuyện cán bộ y tế của viện tôi vòi vĩnh bệnh nhân theo kiểu phải có phong bì mới làm tốt, không có thì không làm tốt”. Tuy nhiên, ông tiếp – “Nếu bác sĩ chăm sóc tốt cho người bệnh rồi, và chăm sóc một cách “vô tư”, khi họ ra viện, đưa phong bì có khi bác sĩ vẫn lấy. Điều này thì tôi công nhận là có”. Người viết bỗng nhớ phát biểu của ông Rolf Bergman, đại sứ Thuỵ Điển, tại cuộc đối thoại phòng chống tham nhũng nói trên: “Tham nhũng đánh gục người bệnh ở thời điểm dễ tổn thương nhất. Giữa cái sống và chết, người ta không còn có sự lựa chọn nào khác ngoài việc phải trả tiền”. Năm 2010, tại khoa cấp cứu một bệnh viện tư ở TP.HCM, chúng tôi chứng kiến cảnh một bà cụ kêu đau nằm lăn lộn 10 phút, rồi 15 phút… Con gái bà là Việt kiều, bước vô, tay cuộn sẵn tiền, dúi vào túi cô điều dưỡng. Tình thế thay đổi hẳn. Bệnh nhân được tích cực làm hồ sơ, đẩy đi làm các xét nghiệm… Món tiền lót túi tuy ít ỏi – nhưng nó có “quyền lực” làm thay đổi thái độ ứng xử của một nhân viên y tế và hình thành nếp nghĩ: cứ dúi tiền thì sẽ được chăm sóc nhanh hơn. “Lót tay” xảy ra ở cả bệnh viện tư và không thể nói điều dưỡng nhận tiền vì lương tại bệnh viện tư này không đủ sống .

          Bòn rút quỹ bảo hiểm y tế

         Kết quả thanh tra trên diện rộng việc thu, quản lý và sử dụng quỹ BHXH trong phạm vi toàn quốc trong năm năm, được Thanh tra chính phủ hoàn tất, công bố tháng 1.2011. Theo kết quả này điều khá phổ biến trong thực hiện các chế độ bảo hiểm y tế (BHYT) là tình trạng ký hợp đồng khám chữa bệnh, thanh toán trùng lắp, chênh lệch so với thực tế, kê sai đơn giá số lượng thuốc, kê khống tiền thuốc, vật tư y tế, tiền khám bệnh ngoại trú, lạm dụng khám cận lâm sàng; bệnh nhân phải nằm ghép (2 – 3 người /giường) nhưng vẫn thanh toán mỗi người/suất giường bệnh…; không tự giác thống kê chi phí khám chữa bệnh theo quy định với tổng số tiền vi phạm trên 647 tỉ đồng. Kết quả giám định, kiểm tra, thẩm định y tế của ngành BHXH tại 55 tỉnh, thành phố với tổng số trên 144 triệu hồ sơ khám chữa bệnh đã phát hiện số tiền các bệnh viện thống kê chi phí khám chữa bệnh không đúng với số tiền phải xử lý là 571 tỉ đồng. Số tiền vi phạm qua việc đấu thầu mua thuốc cho các cơ sở y tế công lập tại 11 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng lên tới trên 21 tỉ đồng…

           Đó là chưa kể phần bệnh nhân bị nhân viên y tế ăn gian: kê toa thuốc ngoại giá cao, nhưng giao cho bệnh nhân thuốc nội tổng giá trị thấp, kê khống vật tư tiêu hao. Hiếm có vụ việc sai phạm được đưa ra xử tới nơi tới chốn như vụ 13 người là bác sĩ, y tá... lập hồ sơ khống để rút ruột quỹ BHYT tại bệnh viện Chợ Rẫy – vừa đưa ra xét xử vào tháng 4.2011 tại TP.HCM. Quỹ BHYT được coi như “cha chung không ai khóc” nên một số đơn vị có cơ hội là bòn rút. Năm 2010 tại TP.HCM, BHXH thành phố đã phát hiện nhiều cơ sở y tế thực hiện không đúng các quy định về BHYT nên đã xuất toán, thu hồi cho quỹ gần 60 tỉ đồng.

         Chuyện tham nhũng không chỉ đánh gục người bệnh, mà các bậc thầy thuốc chân chính cũng thấy nhói lòng khi ngày nay có nhiều người cho rằng đó là “chuyện nhỏ”. Bởi, khi coi đó là chuyện thường tình thì người ta không còn cảm thấy xấu hổ khi bị phong bì đánh gục lương tâm thầy thuốc.

       Kim Sơn (Nguồn: Sgtt.vn)